Deskundige: ‘Geen aanwijzing voor politieke processen in Rwanda’
Twee van genocide verdachte personen mogen niet
aan Rwanda worden uitgeleverd. De rechtbank in Den Haag heeft dit
vrijdag besloten omdat in Rwanda geen eerlijk proces is gegarandeerd.
Merkwaardig genoeg bevat het door de rechter geraadpleegde
deskundigenrapport lovende woorden over het rechtssysteem in Rwanda.
door Jos van Oijen
De voorzieningenrechter van de rechtbank in Den Haag
besloot op 27 november dat twee Nederlandse genocide-verdachten niet aan
Rwanda mogen worden uitgeleverd omdat rechtsbijstand in dat land
onvoldoende is verzekerd. In 2014 oordeelde
de Hoge Raad dat er geen bezwaren zijn tegen hun uitlevering. Maar een
deskundigenrapport was aanleiding voor een nieuwe beoordeling. Het
rapport zou aantonen dat de verdachten niet kunnen rekenen op een
eerlijk proces in Rwanda. Ironisch genoeg wordt in dat rapport juist
lovend geschreven over het huidige rechtssysteem in Rwanda.
Nieuw rechtssysteem
Na de genocide in Rwanda in 1994 lag het hele land in
puin. Van het justitiële apparaat was letterlijk niets overgebleven. De
weinige rechters en advocaten die de genocide hadden overleefd, waren
naar het buitenland gevlucht. De gerechtsgebouwen waren kapot geschoten,
de archieven vernietigd en geld voor de wederopbouw was er niet. Het
genocidale regime was naar Zaïre (Congo) vertrokken met medeneming van
de staatskas. Alle goederen, inclusief typemachines, tafels en stoelen,
waren geplunderd. In de jaren na de genocide werd het internationale
Rwanda Tribunaal opgetuigd door de Verenigde Naties waar een relatief
klein aantal genocidezaken is behandeld.
Met vallen en opstaan
en veel Nederlandse ontwikkelingshulp, is intussen een nieuw
rechtssysteem opgebouwd in Rwanda. Rwandese rechters zijn getraind door
Nederlandse rechters, er zijn nieuwe rechtbanken gebouwd met Nederlandse
steun en er kwam een moderne gevangenis om genocideplegers te
huisvesten naar internationale maatstaven.
Met behulp van buitenlandse deskundigen is er nieuwe wetgeving tot
stand gekomen en werd overeengekomen dat de doodstraf niet zou worden
toegepast bij uitleveringszaken. In 2011 was de situatie zodanig
verbeterd dat de eerste genocide-verdachten konden worden overgedragen.
Omdat niet alles meteen gladjes verliep, worden de
rechtszaken in het buitenland nauwlettend gevolgd door zowel deskundigen
als mensenrechtenorganisaties. De meeste kritiek is afkomstig van
strafadvocaten die de verdediging voeren van genocide-verdachten. Zij
vinden dat de rechters in Rwanda niet onafhankelijk zijn, dat er
politieke schijnprocessen worden gevoerd en dat oppositieleden met valse
beschuldigingen de mond gesnoerd worden. Hun cliënten zouden zelfs in
levensgevaar worden gebracht als zij worden uitgeleverd.
Rapport Witteveen
Maar
afgelopen zomer verscheen een deskundigenrapport van Martin Witteveen.
Witteveen is een Nederlandse expert die de genocide-processen in Rwanda
heeft gevolgd en adviseert over uitleveringszaken. In zijn rapport
schrijft Witteveen dat het rechtssysteem in Rwanda prima functioneert.
‘In de uitleveringszaken die ik heb meegemaakt’, schrijft Witteveen, ‘is
gebleken dat Rwanda een goed functionerend rechtssysteem heeft dat in
staat is om overgedragen genocide-zaken te onderzoeken, te behandelen en
te beoordelen volgens de internationale normen, en waarbij de rechten
van de verdachten op een eerlijk proces in acht worden genomen.’
De rechters en de officieren van justitie in Rwanda
zijn volgens Witteveen professioneel, kundig en onafhankelijk. Hij
schrijft verder dat er geen enkele aanwijzing is dat de verdediging
wordt tegengewerkt. Over de vaak gehoorde beschuldigingen van ‘politiek
gemotiveerde schijnprocessen’ schrijft hij:
‘Ik wil vooral benadrukken dat mijn waarnemingen
tijdens de zittingsdagen geen enkele aanwijzing hebben opgeleverd dat de
verdachten als politieke tegenstanders van de regering worden beschouwd
die moeten vrezen voor hun veiligheid. Noch heeft politiek een rol
gespeeld in de procedures. Ik heb in de rechtszaal nooit gehoord of
gezien dat de verdachten of advocaten iets van dien aard naar voren
brachten of dat zij suggereerden dat hun leven of dat van hun gezin in
gevaar was. Het is voor iedereen duidelijk dat ze ongedeerd zijn en in
goede staat verkeren en dat geen van de eerdere aantijgingen tegen de
regering van Rwanda op het gebied van veiligheid en zekerheid is
uitgekomen.’
Toch is niet alles koek en ei. Witteveen is ook
bezorgd over de status en kwaliteit van de advocaten die de
genocide-verdachten verdedigen. Advocaten in Rwanda zouden ondermaats en
zelfs onverantwoord hebben gehandeld in enkele zaken waarbij Witteveen
waarnemer is geweest. Een bekend voorbeeld is de zaak van Jean
Uwinkindi. Daarbij liepen de rekeningen van de advocaten zo hoog op dat
het budget van het ministerie in gevaar kwam.
Nadat hun toelage werd ingeperkt, gingen de advocaten in staking
waardoor Uwinkindi tijdelijk zonder verdediging kwam te zitten en enkele
getuigen niet aan een kruisverhoor zijn onderworpen.
Adviezen
De Nederlandse Orde van Advocaten is volgens
Witteveen medeschuldig aan de problemen. De Nederlandse ambassade in
Rwanda heeft een trainingsprogramma opgezet om het niveau van de
advocatuur op te krikken en daarvoor fondsen beschikbaar gesteld. ‘Maar
de Nederlandse Orde van Advocaten wilde er niet aan meewerken’,
rapporteert Witteveen, ‘waarschijnlijk om hun verdediging in processen
en uitleveringszaken in Nederland niet te ondermijnen.’ Kritiek op de
kwaliteit van advocaten in Rwanda is immers de laatste strohalm om de
uitzetting van hun cliënten tegen te houden.
Het advies van Witteveen om de problemen met
onverantwoordelijke advocaten in Rwanda op te lossen en om tegelijk de
kwaliteit van de verdediging te verbeteren, is om buitenlandse advocaten
toe te wijzen aan uitgeleverde verdachten. Dat is overigens niets
nieuws. In 2013 gaf de rechtbank in Den Haag precies hetzelfde advies
aan de minister in de zaak van Jean Claude Iyamuremye. De staat heeft
het advies opgevolgd, de garantie gegeven dat Iyamuremye zich mag laten
bijstaan door een buitenlandse advocaat en dat de kosten daarvan bij de
Staat in rekening gebracht kunnen worden.
Ondanks deze garanties van de Nederlandse overheid
trekt de Haagse voorzieningenrechter de uitvoering van die garanties in
twijfel en worden de uitlevering van Iyamuremye en van een andere
verdachte tegengehouden. De rechter wijst erop dat in enkele zaken die
in het rapport-Witteveen worden bekritiseerd ook dergelijke garanties
waren afgegeven, maar dat het toch is misgegaan. Dat die zaken niet
onder de Nederlandse verantwoordelijkheid vallen, doet voor deze rechter
niet ter zake.
Het laatste woord zal hierover nog niet zijn gezegd.
Eind oktober deden de rechters van het Rwanda tribunaal (tegenwoordig
MICT) een uitspraak over een klacht van Uwinkindi met betrekking tot de
problemen met zijn advocaten. In die uitspraak werden dezelfde problemen
die ook door Witteveen uitvoerig besproken worden onder de loep
genomen. De tribunaal-rechters stelden vast dat het gerechtshof in
Rwanda de problemen intussen al goeddeels heeft opgelost.
Het artikel staat origineel hier gepubliceerd: http://www.ravage-webzine.nl/2015/11/30/rechter-blokkeert-uitlevering-aan-rwanda/
Interessant artikel? Deel het eens met uw netwerk en help mee met het verspreiden van de bekendheid van dit blog. Er staan wellicht nog meer artikelen op dit weblog die u zullen boeien. Kijk gerust eens rond. Zelf graag wat willen plaatsen? Mail dan webmaster@vreemdelingenrecht.com In verband met geldwolven die denken geld te kunnen claimen op krantenartikelen die op een blog als deze worden geplaatst maar na meestal een dag voor de krantenlezers aan leeswaardigheid hebben ingeboet terwijl wij vreemdelingenrecht specialisten ze soms wel nog jaren gebruiken om er een kopie van te maken voor een zaak ga ik over tot het plaatsen van alleen het eerste stukje. Ja ik weet het: de kans dat u doorklikt is geringer dan wanneer het hele artikel hier staat en een kopie van het orgineel maken handig kan zijn voor uw zaak. Wilt u zelf wat overnemen van dit weblog. Dat mag. Zet er alleen even een link bij naar het desbetreffende artikel zodat mensen niet alleen dat wat u knipt en plakt kunnen lezen maar dat ook kunnen doen in de context.
1 opmerking:
Zeker merkwaardig dat er in het rapport zo lovend wordt gesproken over de rechtsgang in Rwanda. Ik heb een aantal jaren geleden een aantal artikelen
over het proces van Victoria Ingabire geschreven in "the Epoch Times" en toen leek dat proces allesbehalve een fair trial.
Het kan natuurlijk dat het Rwandese rechtssysteem nu plotseling vlekkeloos is maar dat klinkt niet erg waarschijnlijk. Dat als enige minpuntje de kwaliteit van de advocaten wordt genoemd, is lachwekkend. Maar goed dat de Nederlandse rechter zich niet inhoudelijk heeft laten leiden door dat rapport Witteveen.
Een reactie posten