VN: 'Migratie is geen probleem dat we moeten bestrijden, maar een fenomeen dat we moeten managen'
Antonio Vigilante: 'Migratie is geen probleem dat we moeten bestrijden, maar een fenomeen dat we moeten managen'
UNDP onderzoekt impact migratie op migranten, vertreklanden en aankomstlanden
Het VN Ontwikkelingsprogramma (UNDP) publiceerde vorige week het Human Development Report 2009, waarin de potentie van menselijke mobiliteit centraal stond. UNDP breekt in dat rapport een lans voor meer en makkelijkere migratie. Enkele dagen later kreeg Jean-Marie Dedecker de kans om in bijna alle Vlaamse media te beweren dat migratie “ons” veel geld kost. MO* sprak hierover met, directeur van het UNDP in Brussel.
Jean-Marie Dedecker beweert niet-westerse migratie België 7,76 miljard euro per jaar kost of 2,2 procent van ons BBP. Dat botst frontaal met de stelling in het Human Development Report 2009 dat migratie voordelig is voor iedereen.
Antonio Vigilante: Je moet niet alleen de kosten berekenen, maar ook de voordelen. En dan stelt het Human Development Report vast dat ontvangende landen een hoger BBP realiseren dankzij de productiviteit en de arbeid van de migranten en de hogere investeringen die hun aanwezigheid aantrekt. Wie de balans van kosten en baten wil opmaken van migratie, moet je ook goed bekijken wat specifiek is voor deze groep in vergelijking met de rest van de bevolking. Migranten met legaal verblijf hebben evenveel recht als andere inwoners op toegang tot de sociale voorzieningen, want ze dragen ook bij tot de openbare financiën, als was het door btw te betalen.
Het Human Development Report becijferde de impact van migratie op de nationale begrotingen en stelde vast dat het effect tussen 0,2 en 0,7% van het BBP bedraagt, meer of minder. Een marginale impact, dus
Het Rapport stelt vast dat in de meeste landen de werkloosheidsgraad bij migranten vergelijkbaar is met de werkloosheidsgraad van de autochtonen. De werkloosheidsgraad bij migranten in Europa is bijvoorbeeld 8,8%. Dit is ongeveer hetzelfde als de totale werkloosheidsgraad in Europa, want deze ligt gemiddeld rond de 9%. De totale werkloosheid onder migranten in België bedraagt 8,7%. Al zijn migranten meestal de eersten die bij een crisis hun werk verliezen omdat ze niet de nodige competenties bezitten, hun papieren niet allemaal in orde zijn of ze de laatsten waren die aan het personeelsbestand van een onderneming toegevoegd werden.
Worden tweede of derde generatie allochtonen meegeteld wanneer UNDP in die berekeningen?
Antonio Vigilante: In het rapport zijn migranten mensen die ergens anders verblijven dan waar ze geboren werden. Het gaat dus om eerste generatie migranten. Veertien procent van de werkloze migranten in België heeft geen secundair onderwijsdiploma. Die laaggeschoolde migrante doen werk dat Belgen en andere Europeanen niet langer willen doen. Tegelijk is het effect van de crisis in deze sectoren het meeste voelbaar.
Volgens u klopt het dus niet dat migranten bij ons komen profiteren van de sociale zekerheid?
Antonio Vigilante: Het Human Development Report concludeert over de hele lijn dat geen enkele van de stereotiepen waar is. Het is statistisch ook niet bewezen dat migranten het salarisniveau naar beneden halen. Ze bezetten niet de banen van autochtonen. Enkel in enkele specifieke sectoren is er concurrentie -en dan nog vaker met de vorige migratiegolf dan met de autochtone bevolking. Maar voor verzorgers, huishoudpersoneel, landbouwarbeid, bandwerk en een aantal diensten in de toeristische industrie is er onvoldoende aanbod. Vooral op het laaggeschoolde niveau is er ruimte voor meer migratie.
Maar tweede en derde generatie jongeren zijn uiteraard niet meer bereid het werk te doen dat door autochtonen geschuwd wordt. Zij zijn immers hier geboren en hebben toekomstverwachtingen die vergelijkbaar zijn met andere jongeren die hier geboren worden. Tegelijk lijden zij onder discriminatie in onderwijs en op de arbeidsmarkt.
Antonio Vigilante: Migranten verbeteren hun situatie op het vlak van inkomen, scholingsgraad en gezondheid. Maar zelfs dan slagen ze er niet in om hetzelfde niveau te halen als de autochtonen. In de tweede generatie kunnen ze nog steeds benadeeld zijn, maar we weten allemaal dat ze op de sociale en economische ladder opklimmen. En onderwijs is een belangrijke hefboom om uit de armoede te geraken.
Wat kan het beleid doen opdat de tweede generatie uit de impasse kan geraken?
Antonio Vigilante: UNDP stelt dat migratie verruimd en vergemakkelijkt moet worden. Reduceer de kosten van verhuizen. Zorg ervoor dat migranten toegang tot de voorzieningen krijgen. Zorg ervoor dat er andere zaken zijn die mobiliteit vergemakkelijken, zoals herhaaldelijke seisoensmigratie, circulaire migratie, enzovoort.
Die berekening is erg economisch en houdt geen rekening met het feit dat het verzet tegen migratie voor een deel cultureel is en gebaseerd op onveiligheidsgevoelens.
Antonio Vigilante: Het Human Development Report bevat een opinie-onderzoek in 14 OESO-landen. Daaruit blijkt dat een grote meerderheid van de mensen voorstander is van migratie. De enige voorwaarde die ze stellen is dat er jobs voorhanden zijn. De publieke opinie is mee, maar politici vergroten de angsten uit opportunisme.
Indien bepaalde criminaliteit vaker voorkomt bij migranten dan bij de lokale bevolking, moeten we ons afvragen hoe dat komt. Zijn we genetisch anders? Zijn we mentaal anders? Of ligt het aan het feit dat er zo veel drempels opgeworpen worden voor migratie en integratie, dat met name mensen zonder wettige verblijfspapieren kwetsbaar zijn. Ze kunnen ze niet naar de politie met klachten over intimidatie en druk.
Natuurlijk moeten de wetten van het ontvangende land gerespecteerd worden door alle inwoners, inclusief migranten. Daar ben ik heel duidelijk over. Migranten én autochtonen zouden diversiteit moeten zien als een bron van rijkdom voor ons allen. Hoe diverser we zijn, hoe meer capaciteit, kunde, kennis, cultuur en houdingen we hebben. We moeten andere culturen welkom heten en respecteren. Wij moeten tolerant zijn en respect tonen, maar een graad van integratie eisen die compatibel is met leven in het land. Dit is iets dat op een transparante manier moet kunnen bediscussieerd worden. Een deel van het probleem is dat dit soort discussies momenteel voornamelijk op café gevoerd worden.
Heeft de onrust over migratie niet vooral te maken met de culturele onzekerheid van de bevolking in het land of continent van aankomst?
Antonio Vigilante: Daarom is het zo belangrijk dat de school tolerantie en appreciatie van elkaar bijbrengt aan onze kinderen. Enkel als ze open minded en met een diversiteitstolerante houding opgroeien, kunnen we op een harmonieuze manier samenleven.
De sleutel is om de meervoudige identiteiten van mensen de accepteren. Elke persoon heeft meerdere identiteiten en moet veelheid aan identiteiten van de andere accepteren.
Waardering en respect moet ook wederzijds zijn én moet ook gelden binnen de verschillende gemeenschappen en identiteiten.
Antonio Vigilante: Uiteraard. De “oorspronkelijke bevolking” wil haar waarden ook behouden en ze heeft daar ook recht op. Mensenrechten zijn een heel duidelijke gids op dit vlak. Eremoorden, bijvoorbeeld, gaan radicaal in tegen de mensenrechten én tegen de Euiropese wetgeving. Een vader die zijn dochter vermoordt begaat een criminele daad. Punt. Ook al vindt hij dat nodig omdat het meisje uitgaat met iemand van een ander geloof. De VN geloven dat cultuurrelativisme een grote vergissing is. Mensenrechten zijn mensenrechten. Ze zijn universeel en veranderen niet afhankelijk van religie, cultuur of taal.
Migranten worden beter van migratie, zegt u?
Antonio Vigilante: De beginsituatie is er een van extreme ongelijkheid. In landen als Australië en Noorwegen kan bijna 100 procent van de mensen lezen en schrijven, in Mali is dit slechts 26 procent. Noorwegen heeft een per capita inkomen van 53.000 dollar, in Congo is dat 298 dollar. Een baby die vandaag in Japan geboren wordt, heeft een levensverwachting van 82 jaar. Een kind in Afghanistan slechts 43 jaar. Langs de Mexicaans-Amerikaanse grens zien we dat zelfs het meest ontwikkelde Mexicaanse district armer is dan het armste Amerikaanse district.
Het is dus niet verwonderlijk dat het inkomensniveau sterk toeneemt als migranten van een heel arm land naar een OESO land migreren. En het aantal jaren scholing van de kinderen groeit ook enorm. Zelfs bij binnenlandse migratie stellen we dat vast. Als een voorbeeld in Bolivië iemand van een ruraal gebied naar een stedelijk gebied verhuist, gaan de kinderen gemiddeld acht jaar langer naar school.
Armoede is dus de voornaamste factor die migratie aanvuurt?
Antonio Vigilante: De mensen die verhuizen zijn niet noodzakelijk de armsten: zij hebben niet eens geld voor de transactiekost van migratie. Het papierwerk, het paspoort, het visum, de reis. Of zelfs de informatie, het besef. Ze zijn te onwetend om een route uit te stippelen. Ze zijn niet eens in staat om zo’n uitdagende levensbeslissing te nemen. Dus wat het Human Development Report vaststelt, is dat wanneer een land ontwikkelt, de neiging tot migratie toeneemt.
Ontwikkelingsorganisaties stellen vaak dat ontwikkelingshulp aan arme landen nodig is om migratie te voorkomen.
Antonio Vigilante: Het is niet door geld over te hevelen naar de ontwikkelingslanden, dat je de mensen daar zal kunnen houden. Het zit veel complexer in elkaar. Toch klopt het dat hooggeschoolden meer de neiging hebben om te blijven als het lokale gezondheidssysteem, carrièresysteem en onderwijssysteem verbetert.
Intussen leeft de vrees dat al die arme Afrikanen naar Europa proberen te komen.
Antonio Vigilante: In 1960 was het percentage van mensen onderweg dezelfde als vandaag: 3 procent van de mensen. Slechts 3 procent van de Afrikaanse bevolking woont buiten Afrika en slechts 1 procent verblijft in Europa. Die cijfers zijn al sinds lange tijd stabiel. Als er de volgende vijftig jaar geen dramatische veranderingen plaatsvinden, hebben we geen enkele reden om schrik te hebben dat opeens heel Afrika naar hier gaat komen. Een derde van de internationale migranten verhuist van het Zuiden naar het Noorden. Twee derde gaat naar buurlanden. Alleen in Zuid-Amerika migreren de mensen vooral naar het Noorden. Maar Afrikanen blijven in Afrika en Aziaten blijven bij voorkeur in Azië.
Zijn er voorbeelden van goed migratiebeleid?
Antonio Vigilante: Nieuw-Zeeland is op vlak van seizoensarbeiders een schoolvoorbeeld. Het stelt arbeiders in staat om elk jaar terug te keren zonder dat hij telkens hetzelfde proces van visum-aanvraag moet doorlopen. Zo lang hij een vlekkeloos strafblad heeft, kan hij elk jaar voor een periode van vijf tot tien jaar terugkeren. Dit systeem van meerjarige seizoens-visa voor migranten is een goede praktijk. Er zijn ook visas die afhangen van de vraag op de arbeidsmarkt. Zo’n visum is niet noodzakelijk gelinkt aan tewerkstelling bij een bepaalde werkgever.
Een andere goede praktijk is de verdiende regularisatie of nationalisatie. Italië en Spanje doen dit. Na een bepaalde periode heb je als migrant zonder papieren het recht om in het land te blijven. Ook als de migrant het land illegaal binnenkwam. Hij heeft er namelijk gewerkt en er bijgedragen aan de belastingen, al was het enkel via de indirecte belastingen.
Zorgt dat niet voor een enorm aanzuigeffect?
Antonio Vigilante: Ten eerste: ze komen toch. Ten tweede: legale migratie vergemakkelijken is een manier om illegale migratie tegen te gaan. Zo een fair en open beleid moet uiteraard op maat van de arbeidsmarkt gemaakt worden. We willen geen toekomstige werklozen importeren. Dat is zowel voor de migranten als het ontvangende land niet goed. Daarom zegt het Human Development Report dat we onze generositeit om migranten te ontvangen moeten vergroten, maar steeds met een oog op de trends op de arbeidsmarkt en op de beroepen waarvan we weten dat we een enorm tekort van arbeidskrachten gaan hebben. Het is in ons eigen voordeel.
Vlaanderen wil liefst dat kandidaat-migranten Nederlands leren alvorens ze hier aankomen? Een goede zaak?
Antonio Vigilante: In mijn ogen is dat geen faire vereiste. Je kan integratie eisen binnen een bepaalde periode en je mag de migrant vragen om de lokale taal te spreken, maar als het een voorwaarde is om binnen te geraken, is dat een manier om de armsten te benadelen. Geef migranten de kans om bij aankomst de taal te leren. Dat is een legitieme verwachting en het is noodzakelijk voor integratie. Tegelijk moeten ze hun eigen taal en cultuur kunnen behouden, indien mogelijk. En wat doe je met vluchtelingen?
Migratie kan veel voordelen hebben, maar het werkt wel de “brain drain” in de hand?
Antonio Vigilante: De landen van oorsprong profiteren mee van migratie. Voor Tajikistan zijn de remittances van de migranten goed voor 40 procent van het BBP. Dit betekent dat het land zou ineenstorten zonder deze remittances. In sommige landen bedragen de migrantendollars het dubbele van de ontwikkelingssamenwerking. De manier waarop remittances geïnvesteerd worden, verandert. En er zijn ook sociale remittances: migranten die terugkeren, brengen ook kennis en technologie mee.
Maar natuurlijk is braindrain reëel. Er werken meer Ghanese dokters buiten Ghana dan binnen. Er zijn meer Boliviaanse artsen in California dan in La Paz. Dit hou je niet tegen door meer barrières op te gooien om de migratie van mensen met een opleiding tegen te houden. Er moeten wél redenen gecreëerd worden om de opgeleide en getalenteerde mensen te overtuigen te blijven.
Ondanks de voordelen, zijn er dus ook goede redenen om migratie te ontraden?
Antonio Vigilante: Migratie is altijd een dramatische keuze. Niemand wil spontaan weg van zijn geboorteplaats, familie, kinderen. Migranten worden er op een of andere manier toe gedwongen, omdat ze zien dat ze hun beroep niet kunnen uitoefenen of deftig leven. Als ze konden blijven, zouden ze dat doen. En als ze zouden kunnen terugkeren, zouden ze dat zeker doen. De roots worden nooit afgewezen, maar ze willen wel hun kinderen een toekomst geven. Migranten hebben altijd verdriet in hun ziel, want ze zijn weggegaan met het gevoel dat ze hadden moeten blijven in hun land, bij hun familie, hun volk, hun cultuur, hun taal.
Migratie is vandaag niet meer wat het pakweg honderd jaar geleden was?
Antonio Vigilante: Het migratiepatroon van het einde van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw in Europa was een hele definitieve vorm van migratie. Je vertrok om nooit meer terug te keren. Na de tweede wereldoorlog is er veel meer interne Europese migratie geweest die minder absoluut was. Je kon in de winter in Zwitserland werken in de bouw en in de zomer naar Frankrijk gaan voor de wijnbouw. En tussendoor was Spanje, Portugal of Italië je thuis.
Waar we naartoe willen is een flexibelere manier van omgaan met migratie. Dat is de reden waarom een van de goede praktijken waarnaar verwezen werd de seizoensgebonden migratie is. Omdat deze circulair zijn en voor een afgebakende periode. Na vijf of tien jaar zullen ze misschien niet meer seizoensgebonden zijn, want misschien blijven ze waar ze de kans kregen om te sparen of een onderneming te starten.
De conclusie van het Human Development Report is dat migratie niet als een probleem gezien mag worden. Als we er het beste willen uithalen, moeten we het zien als een proces dat we moeten managen, in plaats van een probleem om te beperken, beheersen en afwijzen.
bron: http://www.mo.be/index.php?id=63&tx_uwnews_pi2%5Bart_id%5D=26427&cHash=621266d00d
Reacties