'Migrant leert Nederlands niet in de klas' (interview) . Is de situatie in België anders?

Piet Van Avermaet, directeur van het Gentse Steunpunt Diversiteit en Leren, heeft vragen bij het Vlaamse integratiebeleid. 'Geen enkele migrant zal met deze methode genoeg Nederlands kennen om aan een job te beginnen.'

Van onze redacteur

'We hebben de zaken omgedraaid', vindt Piet Van Avermaet. Hij stelde zijn visie voor op een discussienamiddag over 'Taal en armoede'.

'De kennis van Nederlands is noodzakelijk om te kunnen integreren op het werk of om een huis te vinden. Terwijl je een taal pas leert op het werk of via je buur.'

Is het dan fout om buitenlanders Standaardnederlands aan te leren in lessen?

'Het is logisch dat een standaardtaal wordt aangeleerd. Je kunt niet beginnen met een cursus Lokers, want dan zullen ze in de deelgemeente Eksaarde vragen om Eksaards aan te leren.'

'Alleen is de wijze waarop iemand Standaardnederlands leert cruciaal. We blijven veel te veel vasthouden aan klassieke patronen. Alles moet formeel worden aangeleerd, in een klas.Dat werkt niet.'

Waarom niet?

'Onlangs zag ik op tv een programma over een jongeman uit Mauritius die een cursus Nederlands achter de rug heeft en via de VDAB op een Oostendse vissersboot kan werken. Maar hij krijgt de vraag of zijn Nederlands wel goed genoeg is om veilig te kunnen functioneren. Hij kent het jargon niet, maar vooral: alle collega's zouden Oostends spreken. Ze zouden elkaar gewoonweg niet begrijpen.'

'Dan moet je toch de vraag stellen of die cursus wel werkt. Geen enkele migrant zal genoeg Nederlands kennen om aan een job te beginnen, terwijl we dat wel een voorwaarde vinden.'

Waar komt die misvatting vandaan?

'We beschouwen taal als een blok: er is hét Frans, hét Engels, hét Nederlands. Terwijl ik nu een andere taal gebruik dan wanneer ik met jou een pint drink of op die boot zou werken. Het 'repertoire' van een lasser verschilt van mijn lezingen op conferenties.'

'Ik heb dus vragen bij de verplichtingen die nu bij taalkennis komen kijken. Dat roept verwachtingen op, ook bij de autochtone Vlamingen.'

'Als we blijven voortdoen zoals nu zullen we over tien of twintig jaar zeggen: 'we hebben ze nu Standaardnederlands geleerd en nog zijn ze niet geïntegreerd'.'

Hebt u een alternatief voor die taalcursussen?

'Je kunt een heel kleine basis geven in een klas. Daarna moet je die lessen beperken en zoveel mogelijk aanleren op de werkvloer.'

'Het probleem met de huidige cursussen is dat migranten afhaken omdat die niet zijn afgestemd op hun behoeften.'

'Ze willen geen taal leren voor hun plezier, ze willen het repertoire dat ze nodig hebben voor hun werk. Lesgevers moeten vertrekken vanuit de vraag: 'wat zijn je problemen deze week geweest en wat wil je daaraan doen?'

'Vergelijk het met een kookcursus: als jij gisteren spaghetti probeerde te maken en het is mislukt, wil je vandaag in de les leren hoe het wel moet. Maar als docent moet ik zeggen: neen, vandaag leren we witloof in hamrolletjes bereiden. Terwijl taal iets is dat je, net zoals zwemmen of fietsen, zeer onbewust moet leren.'

Maar het belangrijkste zou dus op de werkvloer worden meegegeven.

'Op het moment dat iemand ergens begint te werken, zou er een taalcoach moeten zijn. Een meestergast of zo die aandacht heeft voor het taalprobleem maar vooral zelf zeer communicatief is.'

Dat zal toch niet zo eenvoudig zijn. In veel sectoren is er zo al een wantrouwen tegenover nieuwe werknemers, zeker als die van vreemde afkomst zijn.

'Je kunt ook niets doen en het wantrouwen voeden. Als er nu een migrant wordt aangeworven, leeft bij de werknemers het beeld dat die taalzwak is en ze hem of haar dus met rust moeten laten. Maar je moet die net zoveel mogelijk aanspreken en betrekken bij gesprekken. Zo zal de migrant onbewust de taal leren.'

De taalcoach moet dus eigenlijk de nieuweling bij het handje nemen.

'Ik vind van niet. Hij is niet meer dan een aanspreekpunt, ook voor wie er al werkt. Zij kunnen zeggen waar het spaak loopt.'

'De coach kan het wantrouwen van de andere werknemers wegnemen door iemand een paar woorden aan te leren in een kort lesje. Dat hoeft allemaal niet zo formeel te zijn. De term 'coach' vind ik eigenlijk al te ver gaan. Het bedrijf en de overheid moeten weten wat ze willen, maar in de praktijk mag dat vrij breed worden ingevuld.'

Moet de overheid dan een soort van 'integratiepremies' uitdelen aan bedrijven?

'Dat zijn pistes die kunnen worden afgetast. Maar ik ben geen grote voorstander van subsidies voor externe taalcoaches. Dan kom je weer in de klas terecht.'

Een taalcoach moet zijn zoals een werknemer die EHBO heeft geleerd.

'Daar kun je het mee vergelijken. Het belangrijkste is dat we weg moeten van dat systematische aanleren van Standaardnederlands en sanctioneren als men het niet kan. Ik vind ook niet dat leerlingen die op de speelplaats Turks praten daarvoor een straf verdienen.'

Wat vindt u dan van migranten een sociale woning ontzeggen omdat ze geen Nederlands kennen?

'Daar ben ik het niet mee eens. Ik snap dat Nederlands nodig is in een sociale woonwijk, maar we moeten stoppen met ons daar zo op te fixeren. Je moet migranten veel meer tijd geven om Nederlands te leren, bijvoorbeeld op hun werk. Nu bestaat het gevaar dat iemand accentloos Nederlands moet kennen om nog maar te mogen beginnen werken.'

Bron: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=T230U6C8


Is de situatie in Nederland anders?