Is er nog wel sprake van een effectief rechtsmiddel bij bezwaar tegen de afwijzing van een visum?

Jaarlijks willen veel buitenlanders in Nederland op bezoek komen. Omdat ze op familiebezoek willen komen; omdat er een congres is waar ze werkmatig heen moeten of omdat ze denken dat Nederland een leuk vakantieland is. 

Nederland is heel steng met de beoordeling of iemand naar Nederland mag komen want in het verleden waren er de nodige mensen die de visumprocedure gebruikten om in Nederland te blijven hangen. Aan de andere kant zijn er mensen die bereid zijn de nodige euro's in Nederland te besteden aan hotels, attracties en restaurants. Die zaken willen doen met Nederlandse bedrijven. Die terug in hun eigen land enthousiast over hun reis vertellen bij een goed afloop. Die soms zaken doen met Nederlandse bedrijven en zo de nodige inwoners mede aan een baan helpen. Soms zijn de belangen van Nederland en de bezoekende buitenlander tegenstrijdig maar vaak ook zou zowel de Nederlandse schatkist als de bezoeker beiden baat hebben bij het bezoek van verre.

Tegenwoordig wordt een aanvraag voor een visum voor Nederland gezien als een aanvraag voor een visum voor het Schengengebied. Niet Nederlandse wet- en regelgeving maar de Schengen Grenscode https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32016R0399&from=NL en de Visumcode https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32009R0810&from=NL die beiden EU-verordeningen zijn, zijn het juridisch toetsingskader van zulk een aanvraag.

De behandeling van visumaanvragen wordt meestal gedaan door VFS wat een Schengenbreed samenwerkingsverband is. Bij uitzondering worden visaaanvragen nog afgehandeld op ambassades.

Artikel 6 van de SGC omschrijft de redenen waarom een vreemdeling een visum mag worden geweigerd. In de praktijk gebeurt dat door een standaard formulier (Zoals bedoeld in artikel 32  lid 2 en Bijlage IV van de Visumcode) waar wordt aangekruist waar men problemen ziet. Voor de ontvanger is dan geenszins duidelijk wat de afwegingen en motivering waren. Hier kan men alleen van kennis nemen door in bezwaar te gaan en de onderliggende stukken op te vragen. Die worden pas na vele weken toegezonden. Een nieuwe aanvraag in de tussentijd gelijktijdig indienen is vaak niet mogelijk omdat de vreemdeling niet weet wat er dan bij de vorige aanvraag is misgegaan. Ook viel mij op dat mensen van Buitenlandse Zaken denken dat een nieuwe aanvraag niet mag worden toegewezen als er een procedure in een andere aanvraag loopt (wat niet correct is).

Artikel 9 lid 1 van de Visumcode schrijft voor dat: “Aanvragen worden ten hoogste drie maanden voor het begin van het voorgenomen bezoek ingediend”.  

Artikel 23 lid 1 van de Visumcode schrijft voor dat: “Op aanvragen die overeenkomstig artikel 19 ontvankelijk zijn, wordt beslist binnen vijftien kalenderdagen na de datum van indiening.”

Dit betekent dat wanneer een vreemdeling op de meest ver naar voren gelegen datum een visum aanvraagt dat hooguit 3 maanden voor vertrek kan waar dan twee weken afgaan voor het nemen van een besluit. Als dat negatief is dan is de vreemdeling al een aantal dagen zo niet weken in die drie maanden termijn voor vertrek wanneer hij of zij bezwaar kan gaan maken.

Artikel 32 lid 3 van de Visumcode geeft aan dat: “Aanvragers aan wie een visum is geweigerd, kunnen in beroep gaan. Het beroep wordt ingesteld tegen de lidstaat die de definitieve beslissing over de aanvraag heeft genomen. De nationale wetgeving van die lidstaat is op het beroep van toepassing. De lidstaten verstrekken de aanvragers informatie over de procedure in geval van een beroep, zoals gespecificeerd in bijlage VI.”

Nederland maakt in dat kader gebruik van de mogelijkheden uit de Algemene Wet Bestuursrecht en verdaagt de beslistermijn van 6 weken zo lijkt het wel standaardmatig tot de volle drie maanden. I zie Schengenlanden beslissen in bezwaar binnen 15 dagen.

Het verdagen van de beslissing op bezwaar maakt het zo mogelijk voor de IND om zelfs tot na de datum van vertrek een beslissing op bezwaar uit te stellen want de vreemdeling kan op zijn vroegst pas drie maanden voor vertrek om een visum vragen maar veel mensen vragen een visum binnen drie maanden voor vertrek. Immers niet iedere reis is zover van te voren planbaar. En waarom zou in primo binnen twee weken kunnen worden beslist maar in bezwaar niet? Verbaast u dan niet als de vraag wordt gesteld of de vreemdeling nog wel belang heeft bij een nieuw besluit.

Soms hebben aanvragers zelf een fout gemaakt bij het aanvragen van het visum of bijvoorbeeld niet optimaal onderbouwd dat er sprake is van zodanige economische en sociale banden dat terugkeer naar het land van herkomst voor de hand lig. Soms is er door VFS gewoon niet goed gelezen of is er een andere fout gemaakt bijvoorbeeld door een verkeerde interpretatie van het Unierecht toe te passen. Bezwaar is een volledige besttuurlijke heroverweging die niets kost en waarvoor niet verplicht een advocaat nodis is en zou zo het gratis middel zijn om dit te repareren of te herzien. In theorie dus. Door echter deze procedure zo lang aan te houden is hij zinsledig geworden.

De infolijn bellen en vragen om een bericht aan de beslisambtenaar te mailen met de vraag terug gebeld te worden werkt niet want na weken is er nog geen ambtenaar op de zaak ingedeeld.

Het is helemaal niet vreemd om na 6 weken een brief te krijgen dat men nog niet inhoudelijk heeft gekeken omdat niet duidelijk is of je gemachtigd bent als niet-advocaat. Ook als je die machtiging als bijlage bij je inleidende bezwaar hebt meegestuurd.

Klagen intern bij de IND (niet iets wat iemand gelijk doet) heeft ook niet of nauwelijks zin want ook hier wordt er ruim de tijd genomen om de klacht te behandelen. Een vriendelijke brief volgt dat men er naat streeft om binnen 6 weken antwoord te geven.

Een nieuwe aanvraag doen is moeilijk als je niet weet wat er mis was, kost leges en duurt in India op het moment 5 weken. Dit ondanks de voorgeschreven 15 dagen termijn in de Visacode.

Naar de rechtbank gaan en een voorlopige voorziening aanvragen kost veel geld aan griffiegeld en advocaatkosten. Een advocaat rekent zo 1000 euro. Er worden geen toevoegingen meer verleend voor dit soort zaken. Ook zijn rechters niet zo happig om bij een zaak aan te nemen dat er spoedeisend belang is en de IND beroept zich er op dat er zo geen beslisruimte voor de IND over blijft omdat zo de voorzieningenrechter eigenlijk al in de bodemzaak beslist (vovo hangende bezwaar).

Het gevolg is dat een vreemdeling aan de willen en luimen van de overheid is overgeleverd en er geen effectief rechtsmiddel open staat.

Ik heb begrepen dat zowel de bezwaarafdeling bij de IND als het personeel die in eerste aanleg op visumzaken moet beslissen wordt overspoeld door aanvragen en bezwaren en het werk hen boven het hoofd groeit. Als oud-rechtbankmedewerker en oud-IND procesvertegenwoordiger heb ik alle begrip voor hardwerkende ambtenaren die te veel werk hebben om het tijdig af te krijgen. De meesten van heb zijn ook aardige mensen als je ze eenmaal spraakt. Maar dat is een teken dat de IND en Buitenlandse Zaken niet genoeg (flex)krachten in dienst heeft genomen en dat is niet iets wat op het bord van aanvragers dient te komen. Deze mensen hebben leges betaald en kunnen en mogen fatsoenlijke dienstverlening verwachten! In het civiel recht ruikt dit naar wanprestatie.

Wat voor effect heeft dit nu in de praktijk? Neem de familieleden M uit India die ieder jaar gezamelijk ergens in Europa vakantie vieren de afgelopen 10 jaar en tijdens de grote vakantie elkaar in India zien. Gezinnen met kinderen die aan de zomervakantie en de meivakantie en dergelijke vast zitten. Ouders met topbanen zowel hier als in India. Een vader met een multri entry visa voor een ander EU land omdat hij met zijn fabriek die hij bezit samen met een Europese onderneming werkt. Ouders die in Engeland hebben gestudeerd. Die in de VS hebben gewoond. Die echt niet hier de illegaal gaan uithangen. Bij de aanvraag blijkt dat de logierverklaring in de post is kwijtgemaakt en stuurt de Nederlandse uitnodiger - een niet-jurist - een kopie en een nieuw ingevulde verklaring. De ambassade denkt fraude maar geeft - wanneer ik klaag dat we niets horen van de IND - aan waar ze het probleem zagen en hoe dat valt op te lossen: nieuwe uitnodiging bij de Gemeente halen. Geregeld zou je zeggen. De IND is echter een muur. Een bodemloze put waar wekenlang processtukken heen gaan zonder antwoord te krijgen. 

Hiertegen een klacht ingediend. Dan toch maar een nieuw visum bij Nederland. Vervolgens blijkt dat ook de ambassade wordt overspoeld met werk en je bij VFS pas na 5 weken aan de beurt bent. Toch maar een afspraak maken want ook voor "iets regelen" is wel een aanvraag nodig. De vader ontdekt dat iemand zijn of haar afspraak heeft afgezegd en sjeest naar VFS en dient een nieuwe aanvraag in. Dagen verstrijken zonder nog antwoord te krijgen van de ambassade en bij bellen wordt de telefoon niet opgenomen. Inmiddels zijn er nog twee dagen over voor het vliegtuig vertrekt. Dan maar aan de noodmaatregelen en de Nationale Ombudsman gebeld met een verzoek om een interventie. Een lieve mevrouw daar belt de IND. Ze kan echter niet garanderen dat de IND ook echt wat gaat doen
.
En daar staat dan dat gezin. Moet je nu je koffer pakken met je badpak voor in het zwembad van Centerparcs? Je cadeautjes voor je tante leuk inpakken? Ga je nu wel of ga je nu niet op vakantie? En hoe voel je je nu als zakenman wanneer je als je niet uitkijkt het moet gaan doen met "U kunt een visum krijgen voor de komende 3 maanden als u geen vakantie hebt gepland en uw vluchten en huisje allemaal zijn verlopen en uw rekening voor rechtsbijstand is betaald." Als ze geluk hebben krijgen ze dan 475 euro proceskosten. Centerparcs voor 10 man in een topperiode is al meer dan 1000 euro. Gezellig. 

Zo gaat het ook met mensen die naar een congres willen. Met mensen die een summercourse mogen gaan doen.

De juridische vraag is of hier de bezwaarprocedure die Nederland biedt wel een effectief rechtsmiddel is. De familie hierboven onderhoudt hun familieleven zoals bedoeld in artikel 8 EVRM door over en weer elkaar op te zoeken. Door hen in bezwaar zo tegen een muur aan te laten lopen is er geen sprake van een rechtsmiddel als bedoeld in artikel 13 EVRM. De Schengen Grens Code is een EU verordening. Volgens diezelfde verordening kan de Commissie een inbreukprocedure starten wanneer die van mening is dat Nederland zich niet aan de Verordening houdt.

In de Preambule van de SGC staat onder punt (7): "De grenscontroles moeten zodanig worden uitgevoerd dat de menselijke waardigheid volledig wordt geëerbiedigd. Het grenstoezicht moet professioneel en respectvol worden uitgeoefend en in verhouding staan tot de beoogde doelstellingen." Is hier wel sprake van?

Onder punt (17) van dezelfde Preambule staat: "De lidstaten moeten voorkomen dat de controleprocedures een grote belemmering vormen voor het economisch, sociaal en cultureel verkeer aan de buitengrenzen. Daartoe moeten zij voldoende personeel en middelen inzetten."

Ik ben van mening dat hier Nederland op het moment te kort schiet!!!

 mr. M.W.W. Raspe

Interessant artikel? Deel het eens met uw netwerk en help mee met het verspreiden van de bekendheid van dit blog. Wilt u dit gebruiken voor uw eigen processtukken dan mag dat direct maar graag wel onder vermelding van de naam van de schrijver en de vindplaats.52566