Op 29 maart 2017 sprak mr. dr. Janneke Gerards haar oratie uit, onder de titel Grondrechten onder spanning. Bescherming van fundamentele rechten in een complexe samenleving. In haar oratie liet zij zien dat grondrechten, zoals het discriminatieverbod of de godsdienstvrijheid, op allerlei manieren onder druk staan. Bekend zijn de problemen in ‘gemankeerde’ democratieën, zoals Turkije, Rusland, Polen en Hongarije. Door de arrestatie van leraren en journalisten is in Turkije bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting en de onderwijsvrijheid aangetast; in Polen vormen ingrepen in de rechterlijke macht een bedreiging voor het recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke rechter; enzovoort. Ook het populisme en het toenemend nationalisme kunnen bedreigingen vormen voor de grondrechten, bijvoorbeeld als het ertoe leidt dat islamitische vluchtelingen het land niet meer kunnen binnenkomen of religieuze uitingen worden verboden.
Collectief beheer van goederen
Toch zijn dit volgens Gerards niet de enige bedreigingen voor onze meest fundamentele rechten. Minstens zo belangrijk vindt zij andere, meer subtiele en verborgen manieren waardoor grondrechten onder spanning komen te staan. Zo wijst zij erop dat in onze moderne samenleving steeds vaker wordt uitgegaan van nauwe samenwerking tussen overheid en burgers en steeds meer wordt overgelaten aan de vrije markt. Er is bijvoorbeeld veel enthousiasme voor het collectieve beheer van gemeenschappelijke goederen. Voorbeelden daarvan zijn een groep bewoners van een wooncomplex die samen een moestuin onderhouden, buurtgenoten die een gezamenlijk systeem voor thuiszorg opzetten, of zelfs experimenten met drinkwatervoorziening via coöperaties. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van de deeleconomie, waarbij mensen onder meer op een laagdrempelige manier hun eigen appartement aanbieden als vakantiewoning. Gerards wijst er verder op dat de besluitvorming tegenwoordig op andere manieren verloopt. Zo laat zij zien dat er een verschuiving zichtbaar is van heldere besluitvorming binnen vertegenwoordigende systemen, naar een grote diversiteit van allerlei inspraakmechanismen en varianten van burgerparticipatie. Vooral op lokaal niveau wordt flink geëxperimenteerd met gelote burgerkamers of burgertoppen, waardoor meer mensen direct worden betrokken bij de besluitvorming.
Bewustzijn van risico's voor grondrechten
Gerards laat zien dat deze en andere ontwikkelingen op zichzelf heel waardevol zijn. Ze leiden bijvoorbeeld tot grotere betrokkenheid van burgers en tot het regelen van kwesties op een manier die direct aansluit op hun wensen en belangen. Tegelijkertijd zijn er risico’s voor de grondrechten. Wat bijvoorbeeld te doen als bepaalde mensen niet mogen deelnemen aan een zorgcoöperatie, of als in een inspraakprocedure besluiten worden genomen die negatief uitpakken voor een bepaalde minderheid? Uitsluiting en schending van het discriminatieverbod liggen op de loer, net als gebrekkige toegang tot belangrijke voorzieningen. Gerards roept in haar oratie dan ook op tot bewustzijn van de schaduwzijden van deze ontwikkelingen. Alleen als dat bewustzijn er is, kan worden gezocht naar oplossingen en alleen dan kan worden bekeken hoe belangrijke waarborgen van de rechtsstaat effectief kunnen worden beschermd.
Over Janneke Gerards
Janneke Gerards is sinds 1 april 2016 als hoogleraar fundamentele rechten verbonden aan de Universiteit Utrecht. Zij is ‘designated chair’ binnen het strategisch programma Instituties voor Open Samenlevingen, ze participeert in het Montaigne Centrum voor geschilbeslechting en conflictoplossing en ze is fellow bij het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM). Sinds 1 januari 2017 is zij programmaleider van de Legal Research Master van de Universiteit Utrecht. Verder is Gerards lid van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen (KNAW), de Sociaal-Wetenschappelijke Raad van de KNAW, en de Commissie Mensenrechten van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. Naast haar wetenschappelijk werk is ze plaatsvervangend raadsheer in het gerechtshof Den Haag. Meer informatie is te vinden op de profielpagina van Janneke Gerards.
Bekijk hier de tekst die Gerards uitsprak tijdens haar oratie.
Collectief beheer van goederen
Toch zijn dit volgens Gerards niet de enige bedreigingen voor onze meest fundamentele rechten. Minstens zo belangrijk vindt zij andere, meer subtiele en verborgen manieren waardoor grondrechten onder spanning komen te staan. Zo wijst zij erop dat in onze moderne samenleving steeds vaker wordt uitgegaan van nauwe samenwerking tussen overheid en burgers en steeds meer wordt overgelaten aan de vrije markt. Er is bijvoorbeeld veel enthousiasme voor het collectieve beheer van gemeenschappelijke goederen. Voorbeelden daarvan zijn een groep bewoners van een wooncomplex die samen een moestuin onderhouden, buurtgenoten die een gezamenlijk systeem voor thuiszorg opzetten, of zelfs experimenten met drinkwatervoorziening via coöperaties. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van de deeleconomie, waarbij mensen onder meer op een laagdrempelige manier hun eigen appartement aanbieden als vakantiewoning. Gerards wijst er verder op dat de besluitvorming tegenwoordig op andere manieren verloopt. Zo laat zij zien dat er een verschuiving zichtbaar is van heldere besluitvorming binnen vertegenwoordigende systemen, naar een grote diversiteit van allerlei inspraakmechanismen en varianten van burgerparticipatie. Vooral op lokaal niveau wordt flink geëxperimenteerd met gelote burgerkamers of burgertoppen, waardoor meer mensen direct worden betrokken bij de besluitvorming.
Bewustzijn van risico's voor grondrechten
Gerards laat zien dat deze en andere ontwikkelingen op zichzelf heel waardevol zijn. Ze leiden bijvoorbeeld tot grotere betrokkenheid van burgers en tot het regelen van kwesties op een manier die direct aansluit op hun wensen en belangen. Tegelijkertijd zijn er risico’s voor de grondrechten. Wat bijvoorbeeld te doen als bepaalde mensen niet mogen deelnemen aan een zorgcoöperatie, of als in een inspraakprocedure besluiten worden genomen die negatief uitpakken voor een bepaalde minderheid? Uitsluiting en schending van het discriminatieverbod liggen op de loer, net als gebrekkige toegang tot belangrijke voorzieningen. Gerards roept in haar oratie dan ook op tot bewustzijn van de schaduwzijden van deze ontwikkelingen. Alleen als dat bewustzijn er is, kan worden gezocht naar oplossingen en alleen dan kan worden bekeken hoe belangrijke waarborgen van de rechtsstaat effectief kunnen worden beschermd.
Over Janneke Gerards
Janneke Gerards is sinds 1 april 2016 als hoogleraar fundamentele rechten verbonden aan de Universiteit Utrecht. Zij is ‘designated chair’ binnen het strategisch programma Instituties voor Open Samenlevingen, ze participeert in het Montaigne Centrum voor geschilbeslechting en conflictoplossing en ze is fellow bij het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM). Sinds 1 januari 2017 is zij programmaleider van de Legal Research Master van de Universiteit Utrecht. Verder is Gerards lid van de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen (KNAW), de Sociaal-Wetenschappelijke Raad van de KNAW, en de Commissie Mensenrechten van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. Naast haar wetenschappelijk werk is ze plaatsvervangend raadsheer in het gerechtshof Den Haag. Meer informatie is te vinden op de profielpagina van Janneke Gerards.
Bekijk hier de tekst die Gerards uitsprak tijdens haar oratie.
Deze bijdrage is overgenomen van deze website: https://www.uu.nl/nieuws/oratie-janneke-gerards-grondrechten-onder-spanning
Wellicht is mijn boekenblog ook interessant: http://dutchysbookreviews.blogspot.nl/l
Interessant artikel? Deel het eens met uw netwerk en help mee met het verspreiden van de bekendheid van dit blog. Er staan wellicht nog meer artikelen op dit weblog die u zullen boeien. Kijk gerust eens rond. Zelf graag wat willen plaatsen? Mail dan webmaster@vreemdelingenrecht.com In verband met geldwolven die denken geld te kunnen claimen op krantenartikelen die op een blog als deze worden geplaatst maar na meestal een dag voor de krantenlezers aan leeswaardigheid hebben ingeboet terwijl wij vreemdelingenrecht specialisten ze soms wel nog jaren gebruiken om er een kopie van te maken voor een zaak ga ik over tot het plaatsen van alleen het eerste stukje. Ja ik weet het: de kans dat u doorklikt is geringer dan wanneer het hele artikel hier staat en een kopie van het orgineel maken handig kan zijn voor uw zaak. Wilt u zelf wat overnemen van dit weblog. Dat mag. Zet er alleen even een link bij naar het desbetreffende artikel zodat mensen niet alleen dat wat u knipt en plakt kunnen lezen maar dat ook kunnen doen in de context.
Subscribe to Vreemdelingenrecht.com blog by Email
Geen opmerkingen:
Een reactie posten